انسان چه زمانی در مریخ ساکن می گردد؟ - هنجس بلاگ

به گزارش خبرگزاری خبرنگاران به نقل از یواس آتودی، بیش از 50 سال از فرستادن انسان به ماه می گذرد. این طرح اکنون برای فرستادن انسان به مریخ نیز ادامه دارد.

می جمیسون(Mae Jamison)، نخستین زن آفریقایی- آمریکایی که به فضا سفر نموده است، در دسامبر 2019 در جمع دانشجویان در مرکز فضایی کندی(Kennedy Space Center) گفت: من تصور می کنم زمانی که به سن وارد شدن به برنامه های فضایی برسم، روی مریخ زندگی می کنیم یا این که من به عنوان یک دانشمند در مریخ کار می کنم.

به رغم این که بشر هنوز نتوانسته است کسی را به جز ماه به مکان دیگری در دنیا بفرستد اما هنوز هم بسیاری امیدوارند و انتظار دارند که در آینده نزدیک به گونه های چندسیاره ای تبدیل شویم و این برنامه از سیاره سرخ همسایه ما شروع گردد.

کارآفرینان میلیاردر مانند ایلان ماسک(Elon Mask) و فضانوردان جوان مشتاق مانند آلیسا کارسون (Alyssa Carson)، دانشجوی سال دوم رشته نجوم موسسه فناوری فلوریدا(FIT) امیدوارند که روزی در مریخ زندگی نمایند.

کارسون می گوید: انتها انرژی خورشید به خاتمه خواهد رسید و شرایط روی زمین، تفاوت بسیاری با زندگی عادی کنونی ما خواهد داشت. این موضوع لزوما بدین معنا نیست که مریخ ناجی ماست اما مریخ نخستین گامی است که مردم را وادار می نماید تا به زندگی در سیارات دیگر نیز فکر نمایند و بتوانند در مکان های دیگر نیز ساکن شوند.

ایلان ماسک، شرکت هوافضای خود موسوم به اسپیس ایکس(SpaceX) را با هدف نهایی توانایی مردم برای زندگی روی سیارات دیگر بنیان گذاشته است.

در هر حال باید دید که ساکن شدن روی سیارات دیگر تا چه اندازه امکان پذیر است. آیا می توانیم در سیاره ای ساکن شویم که حتی قادر به تنفس در آن نیستیم؟

هزینه سفرهای فضایی

جیم برایدنستاین(Jim Bridenstine)، مدیر سازمان فضایی آمریکا(ناسا) می گوید: ما توانایی فنی را برای رفتن به مریخ داریم. مشکل ما پول یا کمبود آن است.

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا طبق دستورالعمل سیاست های فضایی، ناسا را مامور نموده است که تا سال 2024، یک مرد و نخستین زن را به ماه بفرستد و سپس آنها را راهی مریخ کند اما این نخستین باری نیست که ترامپ می گوید ما به ماه بازمی گردیم یا نهایتا انسان ها را به سیاره سرخ می فرستیم.

پس از این که جان اف. کندی گفت که ما انسانی را به ماه خواهیم فرستاد، چندین رئیس جمهور دیگر نیز کوشش نموده اند تا راه او را دنبال نمایند اما برخلاف کندی، هیچ کدام به موفقیت نزدیک نشده اند.

جورج اچ دبلیو بوش در بیستمین سالگرد آپولو 11 در سال 1989 گفت که ما به ماه بازمی گردیم و به مریخ می رویم اما در نهایت ثابت شد که هزینه این سفرهای فضایی، بسیار بالا است. جورج دبلیو بوش فرزند وی نیز همان هدف پدر خود را دنبال کرد.

تاریخ بازگشت به ماه و سپس رفتن به مریخ براساس برنامه موسوم به برنامه صورت فلکی (Constellation Program)، سال 2020 در نظر گرفته شد اما پروژه نهایتا پس از مجموعه ای از تاخیرها و هزینه های بسیار برچیده شد.

باراک اوباما نیز در خصوص رفتن به مریخ امیدوار بود اما به جای پیشنهاد بازگشت به ماه گفت که فضانوردان باید پیش از حرکت به سوی مریخ، تا سال 2025 به یک سیارک فرستاده شوند. این ایده اوباما رد شد و به نتیجه نرسید.

پس از بازگشت به ماه طی پروژه آرتمیس (Artemis)، نقطه عطف بعدی، سفر به مریخ خواهد بود، اما به گفته برایدنستاین، مسئله ای که در این میان وجود دارد، صرف کردن هزینه های لازم برای اعزام فضانوردان به آنجا است.

وی در این باره گفت: سوال این نیست که آیا ما از نظر فنی، توانایی لازم را برای انجام دادن این کار داریم یا خیر. سوال اینجاست که آیا اراده سیاسی لازم را برای انجام دادن آن خواهیم داشت.

به گفته برایدنستاین، برنامه آپولو نتیجه احتیاج به شکست دادن اتحاد جماهیر شوروی در سفر به ماه بود و به همین دلیل، مبالغ هنگفتی به ناسا اختصاص داده شد اما امروز دیگر چنین نیست.

بدون وجود جنگ سرد برای تشویق هزینه کردن در این برنامه، ناسا در جستجوی شرکای بین المللی است که بتوانند هزینه همه سفرها به مریخ را فراهم نمایند.

برایدنستاین ادامه داد: ما امروز رقابت بزرگی را که در آن موقع وجود داشت، نداریم اما از شرکای بین المللی، شرکای تجاری و پیشرفت های فناوری برخوردار هستیم که موجب می شوند شرایط ما بهتر از شرایط 1960 باشد. بنابراین، پاسخ مثبت است و ما می توانیم این کار را انجام دهیم. سوال این است که آیا در حال حاضر، بودجه انجام دادن این کار را دریافت خواهیم کرد یا خیر.

معین نیست که دولت جو بایدن رییس جمهور منتخب آمریکا میخواهد تا چه اندازه از پروژه آرتمیس پشتیبانی کند.

پول، برای برنامه های سفر به مریخ شرکت اسپیس ایکس نیز یک معضل به شمار می رود.

اسپیس ایکس به عنوان یک شرکت خصوصی نمی تواند برای فرستادن انسان به مریخ فقط به دلار مالیات دهندگان تکیه کند. این شرکت در جستجوی جریان های درآمدزای دیگری است تا به پرداخت هزینه های ماموریت مریخ یاری کند. پروژه اینترنت استارلینک(Starlink)، یکی از این برنامه ها به شمار می رود.

استارلینک به غیر از فراهم کردن اتصال اینترنت برای افرادی که ساکن نواحی دورافتاده هستند، یاری خواهد نمود تا هدف اسپیس ایکس برای زندگی انسان در مریخ تحقق یابد. در هر حال پیش از هر چیز، استارلینک باید موفقیت آمیز باشد.

امکان تنفس روی مریخ

همه افراد باور ندارند که فرستادن انسان به مریخ برای زندگی، حرکت درستی است. بیل نای(Bill Nye)، مدیرعامل بنیاد موسوم به انجمن سیاره ای (Planetry Society)، یکی از افرادی است که زندگی روی مریخ را باور ندارد.

نای در سال 2019 در مصاحبه ای گفت: من دوست دارم به فضا بروم اما ایده زندگی در یک دنیا دیگر، جالب به نظر نمی رسد.

وی اضافه نمود: آیا در خصوص سفر کردن به زهره فکر می کنید؟ در صورت سفر کردن به این سیاره، طی یک ثانیه و شاید کمتر از آن تبخیر خواهیم شد. در مریخ، امکان تنفس وجود ندارد. مشکل فقط نداشتن چیزی برای خوردن نیست، بلکه موضوع تنفس کردن است.

اندی ویر(Andy Weir)، نویسنده آمریکایی سبک علمی-تخیلی گفت: مریخ به شکل وحشتناکی غیر قابل سکونت است. اگرچه زندگی روی مریخ، ایده بسیار خوبی به نظر می رسد اما زندگی در بستر اقیانوس های زمین، بسیار ساده تر است. تا زمانی که یک دلیل مالی برای وجود یک شهر در مریخ نباشد، آبادانی قابل توجهی در سیاره سرخ وجود نخواهد داشت. مانند قطب جنوب که تنها افراد حاضر در آنجا، پژوهشگران هستند زیرا در غیر این صورت، دلیلی برای ماندن در آنجا وجود ندارد.

بنابراین، ویر نیز مانند نای، تمایلی به زندگی در مریخ ندارد.

وی اضافه نمود: من درباره افراد شجاع می نویسم اما یکی از آنها نیستم. من زمین را دوست دارم و برای ماندن در آن برنامه ریزی می کنم.

زمینی سازی

زمینی سازی(Terraforming)، به فرایند آماده سازی مریخ به سکونت گاهی گفته می گردد که بیشتر به زمین شبیه باشد. این همان کاری است که ایلان ماسک پیشنهاد انجام دادن آن را داده است. نیل دگراس تایسون(Neil deGrasse Tyson)، اخترفیزیکدان آمریکایی باور دارد که بهتر است انسان ها روی مریخ زندگی نمایند.

تایسون گفت: ایلان ماسک، برنامه هایی دارد. او در فکر قرار دادن ماهواره هایی در مدار است که بازتابگرهای بزرگی دارند که نور خورشید را متمرکز می نمایند. با متمرکز کردن بازتابگر به سوی سیاره و اضافه نمودن انرژی بیشتر به آن می توان آن را گرم کرد. اگر این کار به درستی انجام گردد، ممکن است بتوان نوعی واکنش زنجیره ای را تنظیم کرد.

وی اضافه نمود: اگر همه چیز منجمد گردد و هوا نیز گرم تر گردد، می توان دی اکسید کربن بیشتری را تبخیر کرد و گرمای بیشتری را به دام انداخت و سپس هوا را گرم تر کرد تا دی اکسید کربن بیشتری تبخیر گردد. همه این موارد، از سیستم خارج می شوند و سپس به جو وارد می شوند. هوا هنوز گرم است، بیشتر گازهای گلخانه ای وجود دارند و برای تنفس هنوز به اکسیژن احتیاج دارید؛ بنابراین باید ریزارگانیسم هایی را مورد استفاده قرار دهید که دی اکسید کربن را می خورند و اکسیژن را آزاد می نمایند.

در هر حال قرار نیست که زمینی سازی مریخ، به زودی اتفاق بیفتد زیرا نه تنها فناوری های لازم در دسترس نیست، بلکه این سوال نیز مطرح می گردد که این موضوع چه مدت زمان خواهد برد.

با وجود این، همه افراد با زمینی سازی مریخ موافق نیستند زیرا این کار، همه زمین شناسی مریخ را تغییر خواهد داد.

کریستینا کخ(Cristina Koch)، فضانورد ناسا گفت: من هرگز کسی نبوده ام که هوادار تغییر شکل یک سیاره باشد تا آن را به زمین شبیه سازد. من فکر می کنم که هیجان رفتن به یک سیاره متفاوت، به خاطر استفاده از منابع موجود در آنجا است؛ بنابراین من می بینم که استقرار پایدار در مریخ، به نوعی تامین مجدد منابع احتیاج دارد. حتی اگر هدف فقط قابل سکونت ساختن مریخ باشد، به نظرم تامین منابع، نکته مهمی است اما باید به منابع درون جا (In Situ) نیز توجه داشت.

اندرو پالمر(Andrew Palmer)، استاد موسسه فناوری فلوریدا(FIT) باور دارد که استفاده از منابع درون جا برای زندگی روی مریخ، بهترین برنامه است.

پالمر و پژوهشگران دیگر دانشگاه با یکدیگر همکاری می نمایند تا ساکنان آینده ماه بتوانند از منابعی مانند خاک مریخ برای پرورش گیاهان و به دست آوردن غذای خود استفاده نمایند.

پالمر گفت: پیش فرض کل پروژه، این است که از منابع درون جا استفاده گردد که روش ساده ای برای استفاده از آنچه در حال حاضر وجود دارد، به شمار می رود. اگر برنامه ها به خوبی پیش نفرایند و نتوان موشکی را برای نجات مردم به مریخ فرستاد، ساکنان باید بتوانند غذای خود را تامین نمایند.

پالمر و همکارانش امیدوارند که با آنالیز خاک های شبیه سازی شده مریخ بتوانند بفهمند که چه چیز دیگری برای یاری کردن به پرورش محصولات روی مریخ مورد احتیاج است؛ به ویژه به این دلیل که ممکن است مریخ نتواند میزبان زندگی گیاهی باشد.

پالمر ادامه داد: اگر من نمونه ای از خاک محوطه موسسه فناوری فلوریدا و سپس نمونه ای از ساحل را بردارم، آنها شبیه به یکدیگر نخواهند بود. همین موضوع در خصوص مریخ نیز صدق می نماید.

این موضوع می تواند برای مهاجران آینده مریخ، مشکل ساز باشد. اگر آنها به مریخ برسند و نتوانند چیزی را در آنجا پرورش دهند، چه اتفاقی می افتد؟ پیشنهاد پالمر این است که برای پیشگیری از بروز چنین مسئله ای، یک گلخانه رباتیک از قبل به مریخ فرستاده گردد.

وی اضافه نمود: از نظر ما، یکی از روش ها می تواند این باشد که از شش ماه قبل، ربات ها در مریخ فرود بیایند و پژوهشگران از راه دور به آنالیز خاک بپردازند تا پس از رسیدن ساکنان به آنجا، خاک آماده پرورش گیاهان باشد.

پالمر در خصوص این که چه محصولاتی برای پرورش در مریخ بهتر هستند، سیب زمینی، ذرت، تربچه و کلم را توصیه می نماید.

در کنار عادات غذایی متفاوت و شرایط زندگی که انسان ها در صورت زندگی کردن روی مریخ باید به آن عادت نمایند، زندگی روی مریخ با زندگی روی زمین، بسیار متفاوت خواهد بود و شاید سازگاری بیشتری با محیط زیست داشته باشد زیرا تقریبا همه چیز باید بازیافت گردد. شاید این موضوع برای ساکنان آینده مریخ، جالب نباشد.

پالمر گفت: ساکنان مریخ، آبی را خواهند داشت که پیش از آن نداشته اند و از تصفیه ادرار به دست آمده است. همه دنیای آنها کاملا بازیافت شده خواهد بود و دوباره مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

آینده را نجات دهیم

حتی با وجود ساکن شدن روی مریخ نیز بعضی از افراد باور ندارند که مریخ باید مقصد نهایی باشد. آلفرد وردن(Alfred Worden)، فضانورد فقید آمریکایی در مصاحبه سال 2019 خود گفت: من فکر می کنم که رفتن به مریخ خوب است. مریخ، مقصد نهایی برای رفتن نیست. منظور من این است که رفتن به مریخ مانند رفتن به ماه است اما کمی دورتر.

وی اضافه نمود: هنگامی که سوخت خورشید به خاتمه برسد، مریخ نیز همراه با زمین از بین خواهد رفت. بهتر است که به جای مستعمره ساختن مریخ، مسائل روی زمین را حل کنیم. آنچه ما احتیاج داریم، سیاره ای شبیه به زمین است که در یک منظومه خورشیدی دیگر قرار گرفته باشد.

در هر حال اگر انسان ها نتوانسته اند از سال 1972 تا به امروز به ماه بازگردند، کوشش برای رفتن به سیاره ای در یک منظومه خورشیدی دیگر در این مرحله، چیزی به جز یک داستان علمی تخیلی نیست .

به غیر از چالش های فناوری که در این میان وجود دارند، این سوال مطرح می گردد که آیا بشر به اندازه کافی زنده خواهد ماند تا بتواند به یک سیاره دیگر سفر کند و در آنجا ساکن گردد.

وردن گفت : این بزرگترین نگرانی من است. ما روی زمین هم زیاد با یکدیگر خوب رفتار نمی کنیم و به نظر نمی رسد به چیزهایی که در بلندمدت در این مکان باقی می مانند، اهمیت دهیم. من فکر می کنم که ما صدمات بیشتری به خود و این سیاره وارد می کنیم تا اندازه ای که شاید تا سوختن کامل خورشید صبر نکنیم و خودمان این کار را انجام دهیم.

وردن، تنها کسی نبود که این گونه فکر می کرد. در یک آنالیز که در ژوئیه سال 2019 در مرکز پژوهش های پیو(Pew Research Centre) آمریکا صورت گرفت، 63 درصد از آمریکایی ها گفتند که اولویت های مهم ناسا باید استفاده از فضا برای نظارت بر قسمت های اصلی سامانه اقلیمی زمین باشد. در همین ضمن، 13 درصد باور داشتند که فرستادن فضانوردان به ماه باید در اولویت اصلی باشد. این رقم برای یک ماموریت سرنشین دار مریخ، به 18 درصد می رسد.

لری گارور(Lori Garver)، معاون سابق ناسا در سال 2019، مقاله ای را برای واشنگتن پست نوشت و تاکید نمود که ناسا باید به جای رفتن به سایر اجرام آسمانی، تمرکز خود را بر نجات زمین متمرکز کند.

گارور گفت: مردم در این مورد حق دارند. تغییرات اقلیمی، تهدید موجودیت امروز به شمار می فرایند. داده های به دست آمده از ماهواره های ناسا نشان می دهند که نسل های آینده کره زمین، از کمبود غذا و آب، افزایش بیماری و درگیری بر سر منابع کاهش یافته رنج خواهند برد.

وی اضافه نمود: ناسا باید به جای تمرکز بر فرستادن انسان به ماه یا مریخ، برنامه ای ایجاد کند که طی آن، دانشمندان و مهندسان، دو سال را در جوامع محلی به درک چالش های پیش رو اختصاص دهند، به آموزش افراد محلی بپردازند و آنها را به داده ها و علوم مورد احتیاج برای پشتیبانی از تصمیم گیری هوشمندانه محلی مرتبط سازند.

گارور ادامه داد: میراث آپولو نباید اهداف جدید خودسرانه و بی معنی باشد. بیایید گذشته را تکرار نکنیم. بیایید برای نجات آینده کوشش کنیم. علاوه بر این، احتیاج ذاتی بشر برای اکتشاف، از احتیاج او به زنده ماندن حاصل می گردد.

آیا زنده ماندن روی مریخ ممکن است؟

شیوع کووید-19، به شکل گیری سوال مهم دیگری منجر شده است. اگر هنگامی که انسان ها در فضا هستند، گرفتار همه گیری دیگری شوند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

زندگی کردن روی سیاره ای که نمی توان در آن نفس کشید، به اندازه کافی سخت است؛ چه برسد به این که یک ویروس بسیار آلوده نیز در آن شیوع یابد.

یک نکته کلیدی که از کووید-19 فهمیده ایم، این است که افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف تر، بهبودی سختتری خواهند داشت. ممکن است کاوشگران آینده که قصد دارند در مریخ زندگی نمایند، سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.

پژوهشی که سال گذشته توسط دانشمندان ناسا منتشر شد، نشان داد فضانوردانی که سفرهای فضایی طولانی مانند ماموریت های شاتل (Shuttle) و پروازهایی به ایستگاه فضایی بین المللی(ISS) را پشت سر گذاشته اند، در برابر بیماری هایی مانند تبخال، آبله مرغان و زونا آسیب پذیرتر هستند.

براساس این پژوهش، تا به امروز بیش از 47 نفر از 89 فضانورد پروازهای شاتل و 14 نفر از 23 فضانورد ماموریت های ایستگاه فضایی بین المللی، حداقل یک یا چند ویروس در نمونه های بزاق یا ادرار خود داشته اند.

هنگامی که فضانوردان به فضا می رسند، با خطرات فرازمینی متعددی از جمله پرتوهای کیهانی، ریزگرانش و نیروهای گرانشی رو به رو می شوند.

در هر حال، اینها تنها عواملی نیستند که فضانوردان در معرض آنها قرار دارند. فضانوردان طی ماموریت خود مجبور هستند جدایی اجتماعی، محبوس شدن، کمبود خواب، اختلال در نظم شبانه روزی و افزایش اضطراب را تحمل نمایند.

همه این موارد، فضانورد را در معرض اختلال تنظیمات سیستم ایمنی و دستگاه درون ریز قرار می دهند. باید دید که این مسائل برای ماموریت های طولانی تر اکتشافی فضا و انسان هایی که درگیر آنها می شوند، چه معنایی دارد.

اگرچه باور ناسا این است که طی پرواز فضایی مداری، هیچ خطر بالینی برای فضانوردان وجود ندارد اما این نگرانی پابرجاست که هنگام ماموریت های اکتشافی در اعماق فضا، خطرات بالینی مربوط به ریزش ویروسی(Viral Shedding) وجود داشته باشد.

این پژوهش نشان می دهد که اطلاعات به دست آمده از آنالیز های فضایی، نهایتا روشی را برای طراحی ماموریت های فضایی اکتشافی شکل خواهند داد که فراتر از ماه و مریخ هستند و فعال سازی مجدد ویروس های نهفته در آنها می تواند به افزایش خطر بروز رخدادهای نامطلوب پزشکی منجر گردد.

به جز خطرات جسمی که زندگی در فضا یا سیارات دیگر مانند مریخ برای جسم انسان به همراه می آورند، خطر آسیب روانی نیز وجود دارد و افرادی را که دور از زمین و عزیزان خود زندگی می نمایند، تحت تاثیر قرار می دهد.