تبیین انتقادی مسئله سرمایه اجتماعی با کتاب چهل سالگی در بیم و امید - هنجس بلاگ

در مقدمه این کتاب سید مجید امامی به تقریر مسئله کتاب حاضر می پردازد و معتقدست: در مقطع گذر از چهل سالگی عظیم ترین و پر بسامدترین انقلاب نیمه دوم قرن بیستم؛ که رشته های متعددی از جریان ها و حتی نظم سیاسی استراتژیک در منطقه و حتی دنیا معاصر را بازتولید نمود، دو رویکرد بسان دو لبه قیچی سیاست، سرمایه اجتماعی گران سنگ نظام را پاره و رشته های به جای مانده امر اجتماعی ما را پنبه می نماید، آینده را بدتر از امروز و امروز را بدتر از گذشته می نمایاند.

یک رویکرد بدبینی، بحران انگاری و خود تخریبی است که نظام اجتماعی و سیاسی را در معرض فروپاشی قریب الوقوع می بیند، همه راه ها را بسته و انبان تجربه و توفیق بیش از چهل ساله ما را خالی و تهی می داند و رویکرد دوم که آسیب شناسی آن کمتر مورد توجه و تقریر قرار گرفته است؛ خوش بینی، محافظه کاری، کتمان فقر و فساد و تبعیض به جای مانده از میراث نااجتماعی توسعه دولت رانتی و چالش های دین و دولت، نادیدن عارضه ها و امراض درون است.

این رویکرد که ناخواسته، خستگان و معترضان به وضع موجود را به صف معاندان و برگشتگان می کشاند، بعضا تنها موضع و مأموریت وفاداران به نظام و انقلاب انگاشته می شود و در توافقی نانوشته و اپیدمیک، به گفتار تکراری و خسته کننده رسانه های سنتی و جمعی وفاداران و دلبستگان بدل می شود.

اما رویکرد سومی هم در این میان وجود دارد که معتقدان به آن از آن با اسم واقع گرایی انقلابی نام می برند. واقع گرایی انقلابی اصالت را به اراده و عزم و حرکت ملی می دهد. در این نگاه ما هر کجای راه که باشیم، اگر حرکت کنیم و راه بیفتیم، رسیده ایم اما اگر حتی یک گام هم مانده به هدف باشیم و مبتلا به نخوت و رخوت و توقف شویم، نخواهیم رسید و ناکام خواهیم ماند. در واقع هیچ ملتی بدون امید به روزگار بهتر و اعتماد به نفس تحویل نیافریده است.

این حقیقت توحیدی که ان الله لا یغیروا ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم سرمشق فرهنگ سیاسی نوین انقلاب اسلامی و رهبران آن برای جامعه ایران بود و امروز بیش از هر زمان دیگر، لزوم احیا و از سرگیری این سرمشق احساس می شود.

از این رو مؤلفان این کتاب بر اساس رویکرد سوم به بیان راهکارهای برون رفت از چالش مهم روان شناسی سیاسی، گفتمانی و اجتماعی جامعه ایران در نسبت با جمهوری اسلامی ایران می پردازند و در آن رصد میدانی تحولات سرمایه اجتماعی کشور و تمرکز بر دیدگاه و خط مشی های رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مبنی بر امید و نگرش به آینده در افکار عمومی را مد نظر قرار می دهند.

کتاب چهل سالگی در بیم و امید که بخش مهمی از آن در قالب تدوین گفتارهای همکاران دانشگاهی در سلسله نشست های چهل سالگی در بیم و امید تنظیم شده است؛ محصول دغدغه و ترجمان کوشش هسته افکار عمومی و تغییرات اجتماعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام و هم هسته ارتباطات سیاسی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات است که با دعوت، بحث و مصاحبه با دلسوزان و صاحب نظران سامان یافت.

در واقع کتاب حاضر ثمره کوشش نظریه پردازان جوان مرکز رشد دانشگاه امام صادقعلیه السلام آقایان عباس قائمی، نوید عمیدی مظاهری، جواد بادین فکر، پرهام روشنایی و محمدرضا کوهکن است که به سرپرستی و اهتمام دکتر سید مجید امامی نگاشته شده است.

دلیل پرداختن به چهل سال سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی آن چنان که پژوهشگران این کتاب، اذعان داشته اند این است که، چهل سالگی سن پختگی است و می توان با مرور تجربه های این مدت به آنالیز آسیب ها و نقاط قوت به دست آمده در این چهل سال پرداخت و به چارچوبی تئوریک برای تحلیل و نظریه پردازی در حوزه سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی رسید.

مؤلفان در این اثر کوشش نموده اند ایده ها و دیدگاه های موافق و مخالف را بدون نقد سریع و سطحی تحلیل های فوق به بوته تبیین بگذارند و نهایتا با ارائه نگاهی جامع به همه دیدگاه های مطروحه در مسئله سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی، مخاطبان را با جریانات و تفکرهای موجود آشنا کند. نگاهی انتقادی به تفکرات فوق در کنار طرح خود دیدگاه از جذابیت های دیگر این کتاب است.

پیام این کتاب، استفاده از راهبرد خرد جمعی و مصاحبه و فحص تخصصی و نه جنجال و تخریب در موضوعاتی که دراین کتاب به آن پرداخته شده است، می باشد که این مهم با انتشار این کتاب در دانشگاه امام صادق علیه السلام، ممکن و تسهیل شده است.

موضوعاتی از قبیل قدرت اجتماعی و مسئله ناامیدی، چهل سالگی انقلاب و مسئله فقدان انباشت تجربه، درماندگی جامعه و راهکارهای برون رفت و خود تخریبی سیستماتیک نهادی از مهم ترین مسائل به کار رفته در این کتاب محسوب می شوند.

یاداور می شود کتاب چهل سالگی بیم و امید؛ جستاری در سرمایه اجتماعی و آینده جمهوری اسلامی ایران در قطع رقعی، با قیمت 450000 هزار ریال و در 249 صفحه از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام منتشر شده و در اختیار علاقه مندان و پژوهشگران علوم اجتماعی قرار گرفته است.