اعتیاد دیجیتال چیست و چطور درمان می شود؟ - هنجس بلاگ

از ورود گوشی های هوشمند به زندگی ما کمتر از ده سال می گذرد با این حال آن ها امروز به یکی از ضروریات زندگی روزانه ما تبدیل شده اند طوری که بسکمک از ما اولین کاری که پس از بیدار شدن از خواب انجام می دهیم چک کردن گوشی های تلفن است.

در آغاز آمدن گوشی های هوشمند و فناوری های دیجیتال برخی نوید می دادند که با این ابزارهای نوین اوقات فراغت بیشتری برای انسان ها فراهم می شود و حال خوش افراد رجحان می گیرد. امروز اما تمام جوامعی که این ابزارها در آن ها پیشرفته اند با پدیده ای روبرو اند که به آن اعتیاد دیجیتال می گویند. البته این چندان عجیب نیست پیش تر کارشناس طراحی گوگل، تریستان هریس، گفته بود که گوشی های هوشمند طوری ساخته شده اند که اعتیادآور باشند.

محققان دانشگاه ایالتی kent با بررسی روزانه استفاده از تلفن همراه، اندازه اضطراب، نمودار عملکرد تحصیلی و اندازه شادی شرکت کننده ها را اندازه گیری کردند. این پژوهشگران پس از گردآوری اطلاعات اظهار داشتند: کاربرانی که به اندازه بالایی از تلفن های هوشمند خود استفاده می کردند در مقایسه با سایر همسالانی که کمتر از گوشی استفاده می کردند، از نظر عملکرد تحصیلی رتبه پایین تر، اضطراب بالاتر و اندازه کمتر رضایت از زندگی (شاد بودن) را گزارش کردند.

اعتیاد دیجیتال چیست و چه نشانه هایی دارد

چک کردن مداوم مطالب در شبکه های اجتماعی و به روزرسانی آن ها یا چک کردن پروفایل سایر افراد برای بیش از 2 ساعت در روز از مصادیق اعتیاد به شبکه های اجتماعی است.

برخی نشانه های اعتیاد دیجیتال به این شرح است:

1- اگر پس از بیدار شدن اول گوشی تان را چک می کنید

2- اگر وقتی گوشی همراه تان نیست احساس تنهایی می کنید

3- اگر موقع کار کردن با گوشی متوجه گذر زمان نمی شوید

4- اگر گوشی تلفن تان اولویت اول را دارد

5- اگر احوال پرسی به وسیله شبکه های اجتماعی را به احوال پرسی حضوری ترجیح می دهید

6- اگر زمان استفاده از تلفن همراه به تدریج افزایش می یابد

7- اگر از هر فرصتی برای چک کردن تلفن تان استفاده می کنید

8- اگر موقع غذاخوردن تلفن تان همراهتان است

9- اگر علاقه دارید خیلی سریع به پیام ها پاسخ دهید

10- اگر موقع خوابیدن گوشی را با خود به رختخواب می برید

اعتیاد دیجیتال با ما چه می کند؟

شاید فکر کنید که وابستگی به تلفن هموشمند و شبکه های اجتماعی چه اشکالی دارد؟ مگر نه این است که در عصر اطلاعات باید آنلاین و به روز باشید؟ تحقیقات بسکمک در آمریکا و اروپا روی آسیب های ناشی از اعتیاد دیجیتال اجرا شده است و نتایج آن نشان می دهد مهمترین آسیب های ناشی از اعتیاد دیجیتال عبارتند از:

بروز نارضایتی از خود: یکی از آسیب های اعتیاد دیجیتال و حضور مدام در در شبکه های اجتماعی مقایسه زندگی خود با دیگران و در نتیجه احساس نارضایتی از زندگی خود است. طبعا دیگران عمدتا لحظات شاد و اوقات خوب خود را در شبکه ها به اشتراک می گذارند و این موجب می شود زندگی ما در مقابل آن رنگ ببازد و ما احساس نارضایتی از خود داشته باشیم.

در یک نظرسنجی به وسیله محققان انگلیسی، 52 درصد از کاربران فضاهای مجازی اعلام کرده اند که از سبک زندگی خود ناراضی هستند و زندگی از نظر آن ها ناعادلانه است ضمن این که این افراد درجاتی از کاهش اعتماد به نفس را حس می کنند.

ایجاد استرس: بسکمک از پزشکان علائمی چون استرس، افسردگی و برخی اختلالات روانی را در افرادی مشاهده کرده اند که مدت زیادی در شبکه های اجتماعی حضور دارند. در این حالت فرد ارتباط چهره به چهره را کم کم از دست می دهد، به انزوا کشیده می شود، از هم صحبتی با دوستان پرهیز می کند و در نهایت به حالاتی نظیر خجالت، اضطراب و استرس مبتلا خواهد شد.

کاهش سواد عاطفی و روابط انسانی: دانیل گلمن در کتاب تمرکز می نویسد که کودک در تعامل و مصاحبه و کنش ها و واکنش ها با دیگران می تواند مهارت های ارتباطی را آموخته و آن ها را بکار بگیرد در حالی که تحقیقات نشان داده اند بچه ها و نوجوانانی که بسیار زیاد با شبکه های اجتماعی سروکله می زنند سواد عاطفی پایینی دارند. چون با آدم های دیگر ارتباطِ زیادی ندارند. آن ها نمی توانند نشانه های رفتاری و احساسی دیگران را تشخیص بدهند و این به کاهش بیش ازپیشِ ارتباطات انسانی آن ها منتهی می شود. درحالی که این بچه ها یا نوجوانان در اجتماعات و ارتباطات دیجیتال به خوبی با شخصِ دیگری ارتباط می گیرند.

بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی روی روابط افراد در دنیای واقعی، نشان می دهد که افراد وابسته به شبکه های اجتماعی به تدریج در ارتباطات واقعی و چهره به چهره دچار ضعف و کاهش اعتماد به نفس می شوند. یکی از محققین موسسه تکنولوژی ماساچوست تحقیقات گسترده ای را در زمینه اثر شبکه های اجتماعی بر روابط افراد انجام داده و به این نتیجه رسیده است که شبکه های اجتماعی، موجب تضعیف روابط انسانی می شود. همچنین وال استریت ژورنال گزارش می دهد که از هر 5 ازدواج یکی از آن ها به وسیله فیسبوک دچار مشکل شده است.

سم زدایی دیجیتال

سم زدایی دیجیتال عبارت است از دوره ای که طی آن شخص معتاد به وسایل الکترونیک (به ویژه اینترنت) از رایانه و گوشی هوشمند، خود را دور نگه می دارد. این دوره سبب می شود تا استرس کم تر شود و تعاملات اجتماعی نیز به سطح فیزیکی و واقعی بیاید.

بدیهی است که عادت های بد که در طول زمان ایجاد شده اند یک شبه به عادت های خوب تبدیل نمی شوند. کاهش وابستگی به موبایل هوشمند و شبکه های اجتماعی نیز نیازمند مطلعی و پذیرفتن مساله در گام اول و برنامه ریزی متناسب و معقول با توجه به شرایط هر فرد انجام شدنی است. در این راه توصیه های کاربردی زیر می تواند به تدریج و با مداومت به ما کمک کند که شرایط را تحت کنترل خود در آوریم.

1) برای استفاده از گوشی محدودیت بگذارید

برنامه ای برای خودتان تنظیم کنید که بر اساس آن اندازه استفاده از گوشی و شبکه های اجتماعی را مدیریت کنید. مثلا تا یک ساعت بعد از بیدار شدن، از گوشی تان استفاده نکنید. یا پس از بازگشت به خانه تا یک ساعت و زمان صرف غدا گوشی را خاموش کنید.

نکته: این که چه زمانی را بدون گوشی سر می کنید خیلی مهم نیست؛ مهم این است که یک برنامه زمانی را برای خود مشخص کنید و به آن وفادار بمانید (برای وفادار ماندن می توانید همسر و فرزندتان را از برنامه مطلع کنید و از آن ها بخواهید که شما را پشتیبانی کنند).

2) در خواندن و پاسخ دادن به پیام ها تاخیر بیندازید

خود را موظف ندانید که به همه پیام ها، فورا جواب بدهید. یک یا دو زمان خاص و کوتاه در روز برای بررسی پیام ها و ایمیل هایتان در نظر بگیرید و خارج از آن، سراه پیام ها نروید. همچمنین نوتفیکیشن شبکه های اجتماعی را غیر فعال کنید.

3) برای گوشی جایگزین پیدا کنید

اگر دریافتید که دلیل استفاده از گوشی همراه برای شما نوعی آرامش ایجاد می کند، به راه های جایگزین دیگری برای ایجاد آرامش فکر کنید. اگر به دلیل خستگی یا نگرانی سراغ گوشی می روید، بهتر است که روش های مراقبه و تن آرامی (Relaxation) و تمرکز و فکر مطلعی (Mindfulness) را تمرین کنید که به شما کمک می کنند که ارتباط بهتری با بدن و دنیای اطرفتان برقرار کنید.

4) روزانه چند ساعت گوشی هوشمند و شبکه اینترنت تان را کاملاً خاموش کنید

5) آخر هفته ها گوشی تان را خاموش کنید

6) هر از گاهی، به مدت چند روز، از دنیای مجازی به طور کامل منفک شوید.