گاندوها در فصل زمستان تمایلی به خوردن ندارند، نکات طلایی در مواجهه با تمساح ها پس از سیل - هنجس بلاگ

باربد صفایی مهرو، محقق حوزه خزنده شناسی در گفت وگو با خبرنگاران، گفت: تمساح تالابی با نام محلی گاندودر استان سیستان و بلوچستان شناخته می گردد و زیستگاه آن در کشورهای نپال، هند و پاکستان و غربی ترین پراکنش جهانی این خزنده مربوط به سیستان و بلوچستان در ایران است.

وی زیستگاه گاندوها در استان سیستان و بلوچستان را در رودخانه های کاجو، باهوکلات و سرباز دانست و اظهار کرد: منطقه حفاظت شده تمساح تالابی گاندو از حدود پنجاه سال پیش بوده که ابتدا نام آن منطقه حفاظت شده باهوکلات بوده و بعدها این منطقه به نام منطقه حفاظت شده گاندو تغییر نام داده شد. این منطقه برای حفاظت حیات وحش بی نظیر بلوچستان و گونه شاخص آن یعنی گاندو سال ها است تحت حفاظت سازمان محیط زیست واقع شده است.

این خزنده شناس با بیان اینکه این گونه بزرگترین خزنده خشکی در ایران محسوب می گردد، خاطر نشان کرد: طول تقریبی گاندوهای بالغ 3 متر است و معمولا در اوایل بهار جفت گیری می نمایند و 50 تا 60 روز پس از جفت گیری تخمگذاری صورت می گیرد و حدود دو ماه پس از تخمگذاری، بچه گاندوها از تخم بیرون می آیند.

صفایی ادامه داد: زمان تخمگذاری که در اوخر بهار و اوایل تابستان است، خطرناک­ ترین زمان برای نزدیک شدن به این خزنده است؛ چراکه این تمساح ­ها رفتار مراقبت های والدینی دارند؛ از این رو در این زمان والدین در نزدیکی تخم ها هستند و زمانی که از تخم ها صدایی بشنوند، معمولا به یاری آنها می آیند و حتی نوزادان گاندو را از تخم خارج و وارد آب می نمایند. از این رو این زمان گاندوها بیشترین حملات را دارند.

این محقق حوزه خزنده، محدود شدن منابع آب و خشکسالی را از دیگر مواقعی دانست که گاندوها بیشترین تعارض را با انسان دارند و در این باره شرح داد: زمانی که منبع آبی کوچک می گردد، مردم ساکن در منطقه احتیاج به آب بیشتر دارند و مجبور هستند به زیستگاه های این خزندگان وارد شوند؛ یعنی در جایی که بیشترین تعداد موتور پمپ های کشاورزی وجود دارد و مردم ساکن در این مناطق برای برطرف احتیاجهای آبی خود چون شست و شو و شنا در کنار منابع آبی حضور دارند.

وی با بیان اینکه محدود شدن منابع آبی به معنای برکه ای به اندازه کوچکتر از یک هکتار است، یادآور شد: حتی در چنین فضای محدود و کوچکی مردم بلوچستان با گاندوها هم زیستی دارند و با رعایت نکات ایمنی، اتفاقی برای مردم منطقه به واسطه حضور گاندوها رخ نمی دهد.

صفایی با اشاره به وقوع سیل ناشی از بارندگی در استان سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه با افزایش میزان آب، شاهد بیشترین مشاهده گاندوها در منطقه هستیم، ادامه داد: در حال حاضر مطابق با سرشماری های رسمی سازمان حفاظت محیط زیست نزدیک به 400 فرد گاندو در زیستگاه های طبیعی سیستان و بلوچستان گزارش شده است که احتمالا در سیل اخیر شاهد پراکنده شدن گاندوها در منطقه پراکنده هستیم.

دلایل مهاجرت گاندوها به محیط شهری

این خزنده ­شناس به بیان دلایل پراکنده شدن گاندوها به محیط شهری پرداخت و در این باره گفت: حیوانات زودتر از انسان از خطرات مطلع می شوند و با وقوع سیل ناشی از بارندگی، گاندوها دیگر نمی توانند در آب باقی بمانند، چون از بین می فرایند؛ از این رو از آب خارج می شوند.

وی با بیان اینکه بیشتر روستاهای کشور در اطراف رودخانه ها بنا شده اند، اظهار کرد: از این رو با خارج شدن گاندوها از آب معمولا وارد محدوده روستا از جمله خانه ها و یا مدارس می شوند و در چنین شرایطی بهتر است مردم با شماره سراسری 1540 مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست تماس بگیرند که بصورت شبانه روزی جوابگو هستند. همچنین در حال حاضر گشت امداد محیط زیست و محیط بان در منطقه حضور دارند و تمساح های وارد شده به حریم شهری را خارج می نمایند.

مشاهده گاندو امری عادی در سیستان و بلوچستان

صفایی با بیان اینکه مشاهده تمساح ها در مناطقی چون باهوکلات و جکیگور امری طبیعی است، خاطر نشان کرد: خروج از آب برای جانوران تالابی امری معمول است، همانطور که به عنوان مثال زمانی که قورباغه ها و سمندرها در زمان بارندگی به کنار آب می آیند، این رفتار نیز در گاندوها وجود دارد و یک واکنش طبیعی برای بقا در چنین جاندارانی است؛ چرا که این حیوانات خطر را احساس می نمایند و می دانند که در چنین شرایطی اگر در آب باقی بمانند، می میرند؛ از این رو از آب خارج می شوند.

وی افزود: بیشترین خطر گاندوها در زمانی است که در داخل منابع آبی محدود قرار می گیرند، ولی با زیاد شدن میزان آب و پراکنده شدن آنها امکان حمله از جانب این خزندگان خیلی کم است.

به گفته صفایی، از آنجایی که این خزنده در خشکی حرکت بسیار کندی دارد؛ از این رو خطر متوجه انسان نیست و معمولا شکار آنها در محیط های آبی است.

گاندوها بنای حمله به انسان ها در فصل زمستان را ندارند

وی در مورد بعضی تصورات با پراکنده شدن گاندوها در منطقه به دلیل سیل، شرح داد: این سیل در فصل زمستان رخ داد و دمای هوا در این منطقه بسیار پایین است و این خزنده بزرگ جثه در فصل زمستان میلی به غذا خوردن ندارد و علی رغم این حقیقت ما در جهت خبری افتاده ایم که گاندوها با پراکنده شدن در منطقه بنای خوردن مردم را دارند.

صفایی با تاکید بر اینکه چنین رفتارهایی از سوی این خزنده در فصل زمستان بعید خواهد بود، اضافه نمود: من شاهد بودم که در کنار سد پیشین که تعداد زیادی گاندو در حال استراحت بودند، بلافاصله با احساس حضور ما در آن منطقه، همگی داخل آب شدند و با توجه به رفتارشناسی که از این خزنده سراغ دارم، خوردن انسان از سوی گاندوها در این فصل امری بعید است.

این محقق حوزه خزنده شناسی افزود: ولی آنچه مردم باید رعایت نمایند، این است که برای رفتن در کنار رودخانه حتما از زمان روشنایی هوا استفاده نمایند؛ چون این خزنده شکارگر است و در روز دید انسان کامل تر است، ولی باز تاکید می کنم اگر هم حمله صورت بگیرد، بیشتر به منظور دفاع است تا شکار.

آنچه که باید مردم در روبروه با گاندوها رعایت نمایند

صفایی با بیان اینکه مردم منطقه سیستان و بلوچستان نحوه هم زیستی با گاندوها را به خوبی می دانند، گفت: زمانی که بزرگترها مشاهده می نمایند که گاندویی به بچه هایشان نزدیک می گردد با فریاد زدن دزده دزده بچه ها را از وجود خطر حمله گاندوها مطلع می نمایند و این رفتار نشان از آشنایی مردم منطقه از این جاندار دارد.

وی به نکات ایمنی در رفتار با گاندوها اشاره نمود و گفت: در حال حاضر به دلیل وقوع سیل گاندوها در مناطق باهوکلات و جکی گور پراکنده شده اند و بهتر است مردم نکاتی از قبیل استفاده از نور روز برای تردد در رودخانه را رعایت نمایند.

به گفته رئیس هیات مدیره موسسه خزنده شناسان در صورتی که مردم با این تمساح ها در کنار ساحل رودخانه یا خشکی روبرو شدند، بهتر است در زاویه 45 درجه ای از این خزنده دور شوند، چرا که گاندو بدن بزرگی دارد و برایش بسیار سخت است که به سمت فرد مورد نظر بچرخد؛ از این رو بهتر است مردم در روبروه با این خزنده خط مستقیم را طی ننمایند و در زاویه 45 درجه ای آن قرار بگیرند.

صفایی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی مردم هرگز به سمت گاندوها حمله ننمایند، اضافه نمود: در صورت حمله به گاندوها، این خزندگان درصدد دفاع از خود بر می آیند و این، شرایط را برای محفوظ نگه داشتن انسان در برابر این جانوران، خطرناک تر می نماید.

وی با تاکید بر اینکه مردم در روبروه با گاندوها فاصله ایمن داشته باشند، گفت: در صورتی که مردم با این خزندگان فاصله ایمن داشته باشند، از سمت پشت سر پتویی بر روی سر و چشمان گاندو انداخته گردد و در این شرایط این خزنده ساکن در جای خود خواهد ماند و بعد می توان به اداره محیط زیست تماس گرفت تا در حداقل زمان ممکن محیط بانان کارآزموده ادارات چابهار و راسک به یاری مردم بیایند.

صفایی افزود: در صورتی که به دلیل وقوع سیل راه روستاها قطع شده است و مردم با تمساح ها روبرو هستند، می توانند برای مهار این خزندگان از روش انداختن پتو بر روی سر آنها استفاده نمایند، ولی توصیه می گردد که اگر افراد با این روش ها آشنایی ندارند، در این زمینه اقدام ننمایند و تنها اطراف تمساح را خلوت نمایند که در اثر ازدحام جمعیت به فردی آسیب نرسد.