اقتصاد دولتی یا آزاد

به گزارش هنجس بلاگ، برترین رفتار مالی در زمان تنش های سیاسی چیست؟ اگر قرار بر تداوم تحریم های ایران باشد، باید برای اقتصاد کشور چه نسخه ای پیچید؟ آیا اقتصاد آزاد مناسب شرایط تنش است یا اقتصاد دولتی یا ترکیبی از این دو؟

اقتصاد دولتی یا آزاد

پاسخ های متعددی تا به امروز به این سؤالات داده شده است اما برای آنالیز عینی آن کافی است که به تجربه های جهانی رجوع کنیم. مقایسه میان دو بخش جدا شده یک کشور و نوع رفتار مالی آنها یا مقایسه یک کشور در دو مقطع زمانی متفاوت و دو رفتار مالی، می تواند پاسخی برای این سؤال باشد تا به انتخاب های امروز کشور یاری کند.تاریخ عملکرد مالی کشورها نشان می دهد که سؤال چه باید کرد؟ یک مسأله تازه و حرف تازه نیست. برای مثال، ولادیمیر لنین قبل از پیروزی انقلاب اکتبر 1917 در نظریه بلشویکی به این چه باید کرد؟ پاسخ می دهد که البته دولتی کردن اقتصاد را ملاک مدیریت صحیح قرار می دهد. اما در عمل تعیین می گردد، این پاسخ درستی برای شرایط سخت و دوران تنش مالی نیست. راهکار لنین که امروزه هم بعضی آن را به اسم راه مدیریت اقتصاد در دوران تنش تکرار می نمایند، خود مسأله ساز است و مشکل بیشتر می گردد. ایران هم این موضوع را بارها تجربه نموده است. مانند تخصیص ارز 4200 تومانی برای مدیریت قیمت ها که دستاورد اصلی آن رانت و فساد و از بین بردن ظرفیت ها و فرصت های سرمایه گذاری بود.

اما در مقابل اقتصاد بازار آزاد و واگذاری آن به دست بخش خصوصی واقعی مطرح است. تجربه جهانی نشان می دهد که این راهکار حتی در دوران تنش و بحران هم دستاوردهای بیشتری به نسبت اقتصاد دولتی داشته است. مانند دوره بعد از جنگ جهانی دوم که آلمان به دو بخش تقسیم شده بود و آلمان غربی به واسطه فعالیت ها و سرمایه گذاری های بخش خصوصی در حال توسعه بود، اما آلمان شرقی با تفکر اقتصاد دولتی مدام در حال تضعیف بود. در نهایت عایدی سرانه آلمان شرقی با وجود آنکه بخش اصلی صنعت آلمان در این قسمت بود، به اندازه یک پنجم عایدی سرانه آلمان غربی رسید؛ تا جایی که ادغام دو بخش را رقم زد. آلمان شرقی در زمان بحران تفکر لنین را اجرا می کرد که بار دیگر تعیین شد تفکری شکست خورده است و تنها هزینه ها را افزایش می دهد.

یا در مثالی دیگر، کره شمالی و کره جنوبی را می توان مورد آنالیز قرار داد. کره شمالی با تفکر خاص خود می گوید که به بمب اتم دست یافته اما این کشور هنوز نتوانسته است که تمام خانه ها را مجهز به بخاری کند. اما کره جنوبی با تفکری که از نوع اقتصاد آزاد است، توانسته به سمت صنعتی شدن و رفاه بیشتر حرکت کند.مقایسه هند در دو مقطع زمانی هم این مساله را نشان می دهد که یک کشور در دو دوره تاریخی چطور می تواند با تکیه بر اقتصاد آزاد رفاه مردم را بیشتر و اندازه فقر را کاهش دهد. پس از جنگ جهانی دوم، هند به نماد سوسیالیسم در میان کشورهای جهان سوم تبدیل شده بود. هند با ظهور سوسیالیست و اقتصاد دولتی شاهد افزایش مداوم فقر بود. به طوری که در یک دوره از تاریخ خود، بیشترین جمعیت فقیر جهان را داشت. اما با سقوط سوسیالیسم و ایجاد تفکر اقتصاد مبتنی بر بخش خصوصی حالا شاهد آن هستیم که سالانه به جمعیت فعال هند اضافه می گردد و بیش از این تعداد از خط فقر خارج می شوند. یا در نمونه ای دیگر، چین را می توان مثال زد.

چین با ایجاد تفکر اقتصاد آزاد حدود 800 میلیون نفر را از خط فقر بیرون آورد. ترکیه هم با توجه به اقتصاد بخش خصوصی در حال رشد مالی است و گفته می گردد که با احتساب قدرت خرید، رشد مالی ترکیه 5 برابر ایران است. بنا بر آنچه گفته شد، نتیجه اقتصاد دولتی در جهان ثابت شده است. نه تجارت، نه فراوری و نه سرمایه گذاری دولتی کاری نیست که موجب رشد مالی گردد.البته در تاریخ ادوار گذشته ایران هم می توان دید که چطور ثبات سیاسی، استفاده از نیروهای کارآمد و فعالیت تجاری بخش مستقل از دولت به رونق مالی منجر شده است. در این رابطه در تاریخ ایران ثبت شده که در زمان شاه عباس اول، اقتصاد ایران از اقتصاد جهان جلو زد.لذا راهکار دولتی برای هیچ دوره ای مناسب نیست. چه در دوران رونق و چه در دوران تنش های بین المللی. وقتی تاریخچه راهکارهای دولتی مثل یارانه، کوپن و سهمیه بندی را آنالیز می کنیم، به خوبی تعیین می گردد که این مسائل جز رانت و تخریب بیشتر اقتصاد، نتیجه دیگری نداشته اند و حاصل بی سوادی در زمینه اقتصاد بوده اند.انتخاب مجدد این راهکارها و تکیه بر اقتصاد دولتی برای دوره های تنش و تحریم توصیه نمی گردد. باید با واگذاری اقتصاد به بخش خصوصی و رهایی از اقتصاد دولتی و خصولتی، جهت حرکت را اصلاح و در جهت سرمایه گذاری و توسعه حرکت کرد. در غیر این صورت، تضییع زندگی مردم، امید و سرمایه های نسل آینده رقم می خورد که از نظر شرعی هم حرام است.

*رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران

منبع: ایران

منبع: خبرگزاری پانا
انتشار: 26 شهریور 1400 بروزرسانی: 26 شهریور 1400 گردآورنده: henjesblog.ir شناسه مطلب: 3473

به "اقتصاد دولتی یا آزاد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "اقتصاد دولتی یا آزاد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید